تسمه دینام یکی از اجزای مهم در سیستمهای انتقال نیرو است که برای انتقال حرکت دورانی از یک غلتک به غلتک دیگر استفاده میشود. تسمههای دینام که به نام تسمه پروانه هم شناخته میشوند، در بسیاری از صنایع از جمله خودروسازی، ماشین آلات صنعتی، صنایع غذایی و … کاربرد دارند.
در این مقاله قصد داریم تا به بررسی ساختار، انواع، مزایا و معایب تسمههای دینام بپردازیم. همچنین روشهای مختلف نصب و تنظیم تسمه دینام و نکات مهم در انتخاب صحیح آن مورد توجه قرار خواهد گرفت. در نهایت کاربردهای متنوع این نوع تسمه در صنایع گوناگون معرفی میشود. امید است که این مقاله بتواند اطلاعات مفیدی در ارتباط با تسمههای دینام در اختیار خوانندگان قرار دهد.
تسمه دینام چیست؟
تسمه وی شکل یا تسمه پروانه ( v belt) که به تسمهپروانه ای نیز معروف است یکی از انواع پرکاربرد تسمه صنعتی است. این محصول زیرمجموعهی تسمه انتقال نیرو است و دارای مقطعی ذوزنقه ای است. در ساختار تسمه وی شکل از یک یا چندلایه نخ و روکشهای پلاستیک استفادهشده است. از تسمه وی شکل برای جابجایی مواد استفاده میشود. همچنین تسمه وی شکل در صنعتهای سنگین پرکاربردتر از صنعتهای سبک است اما در بسیاری از صنایع کاربرد دارد. تسمه دینام یا ( تسمه پروانه/ وی بلت v-belt)، یک قطعه مهم در سیستم شارژ خودرو است که برای انتقال حرکت و انرژی از موتور خودرو به سیستم شارژ و تامین برق مورد استفاده قرار میگیرد.
تسمه پروانه به عنوان یک عضو از سیستم انتقال قدرت خودرو عمل می کند و به دنبال دوران موتور، دوران دهانه چرخدنده دینام را تأمین میکند و در نتیجه انرژی مورد نیاز برای تولید برق توسط دینام تأمین میشود. نوار وی بلت برای ایجاد تماس با دهانه چرخدنده دینام و موتور خودرو استفاده میشود و برای انتقال حرکت، از طریق اصطکاک، بین این دو قطعه ایجاد میشود.
فروشگاه:02133957216-02133957217
اهمیت تسمه وی بلت
تسمه پروانه در واقع یکی از اجزای مهم سیستم شارژ خودرو است و در صورت خرابی یا عدم عملکرد آن، عملکرد سیستم شارژ و در نتیجه کلیه سیستمهای الکتریکی خودرو تحت تأثیر قرار میگیرد. در صورت خرابی نوار وی بلت، دینام قادر به تولید برق نیست و به همین دلیل باطری خودرو شارژ نمیشود و امکان روشن شدن چراغهای خودرو و استفاده از سیستمهای الکتریکی آن کاهش مییابد. تسمههای دینام به دو دسته تسمههای تنظیم شده و غیرتنظیم شده تقسیم میشوند. تسمههای تنظیم شده معمولاً در سیستمهای شارژ خودروهای جدیدتر استفاده میشوند و امکان تنظیم فشار آنها در قابلیتهای آنها وجود دارد. در مقابل، تسمههای غیرتنظیم شده در سیستمهای شارژ خودروهای قدیمیتر استفاده میشوند و فشار آنها توسط یک پرنده فشار قرار میگیرد.
در کل، نگهداری منظم و تعویض به موقع تسمه دینام از جمله اقداماتی است که میتواند عمر سیستم شارژ و سایر قطعات الکتریکی خودرو را افزایش دهد و مشکلات ناشی از عدم عملکرد وی بلت را کاهش دهد.
انواع تسمه پروانه
تسمه وی شکل ساده
در بسیاری از صنایع برای انتقال نیرو و مواد استفاده میشود. تسمه وی شکل ساده مقاومت بالایی در برابر گرما، مواد حلال و نفوذ رطوبت و غیره دارد. تسمه وی شکل ساده را در صنایع معمولاً بهصورت چندلایه استفاده میکنند. علاوه بر صنعتهای مختلف، تسمه وی شکل ساده تسمهی ماشینهای کشاورزی نیز محسوب میشود.
مطلب پیشنهادی: تسمه انتقال نیرو چیست؟
تسمه پروانه دندانهدار
تسمه وی شکل دندانهدار، بهوسیلهی داشتن دندانهها دور پولیهای کوچک چفت میشود. تسمه وی شکل دندانهدار طول عمر بیشتری نسبت به تسمه وی شکل ساده دارد. تسمه وی شکل دندانهدار نیز در برابر نفوذ رطوبت، حلالها و گرما مقاوم است. تسمه وی شکل دندانهدار سرعت بیشتری نسبت به تسمه وی شکل ساده دارد. تسمه وی شکل دندانهدار ضد اصطلاح بوده و بهراحتی به پولی و قرقرهها میچسبد.
انواع تسمه دینام از لحاظ ساختاری ومواد سازنده
- دینام پلیوی: از چندین لایه پلیوی به هم چسبیده تشکیل شده است و بسیار انعطافپذیر است. در مقابل سایش و حرارت مقاوم است و میتواند بهعنوان یک گزینه مناسب برای خودروهای با موتورهای بزرگ و سیستمهای شارژ قوی استفاده شود.
- پروانه کتانی: بافته شده از کتان و پوشش داده شده با لایههایی از لاستیک، پلیوی و یا پلیامید است. از نظر انعطافپذیری و سایش کمتر مقاومت کمتری نسبت به تسمه دینام پلیوی دارد، اما قیمتی مناسبتر دارد.
- تسمه وی بلت پلییورتانی: ساخته شده از پلی یورتان بوده و بسیار انعطافپذیر و مقاوم در برابر سایش و حرارت است. بهعنوان یکی از بهترین گزینهها برای خودروهای با موتورهای کوچک و سیستمهای شارژ کمتر استفاده میشود.
- رویشی: بوسیله ی استفاده از پارچهای از جنس پلیوی ساخته شده است که روی آن یک لایه از لاستیک قرار گرفته است. با توجه به طولانی بودن آن، برای خودروهای با موتورهای بزرگ مناسب است.
تسمه وی شکل ساده و دندانهدار دارای سایزهای مختلف ( A_B_C_D_E_Z) است. برای طلاع از موجودی ها و قیمت تسمه و سایر خدمات با ما تماس بگیرید.
کاربرد تسمه پروانه در صنایع
بهطورکلی تسمه وی شکل در صنایع زیر کاربرد دارد:
- ماشینآلات کشاورزی
- کولرهای آبی
- صنعت مکانیک
- کارخانههای کاشی سازی و …
اهمیت و کاربرد تسمه دینام در خودرو
تسمه پروانه یکی از قطعات مهم در سیستم های خودرو است و وظیفه تأمین انرژی برای بخشهای مختلف خودرو را بر عهده دارد. در سیستمهای الکتریکی و مکانیکی خودرو کاربرد دارد و بهطور معمول در سیستم شارژ خودرو استفاده میشود. تسمه پروانه وظیفه انتقال قدرت از موتور خودرو به سایر اجزای آن مانند ژنراتور، پمپ آب، کمپرسور هوا، ویسکوزیته فن و … را بر عهده دارد. از این رو، کارکرد صحیح وی بلت برای حفظ عملکرد صحیح خودرو بسیار حائز اهمیت است.
زمانیکه نوار پروانه به هر دلیلی خراب یا گسسته شود، قطعات مهمی مانند ژنراتور، پمپ آب و … قادر به عملکرد صحیح نخواهند بود. این مشکلات ممکن است باعث از دست رفتن توان، افزایش درجه حرارت موتور، راه اندازی نامناسب سیستم تهویه، خطر خرابی سیستم ترمز و … شود.
از این رو، رعایت نکاتی مانند بررسی دورهای و تعویض منظم تسمه دینام، بسیار حائز اهمیت است تا سیستمهای خودرو به صورت صحیح عمل کنند و همچنین از خطرات احتمالی جلوگیری شود.
ساختار تسمه پروانه
از موادی مانند کاواچ، نئوپرن و EPDM ساخته میشود که قابلیت انعطاف و اطاعت از دست دادن تنش و کشش را دارند. ساختار کلی تسمه دینام شامل عناصر زیر است:
- لایه بیرونی: این لایه از موادی مانند کاواچ تشکیل شده است و وظیفه حفاظت از لایه داخلی تسمه و پایداری حرارتی را دارد.
- لایه داخلی: این لایه از موادی مانند نئوپرن و EPDM ساخته شده است و مسئول انتقال قدرت از موتور به سایر اجزای خودرو است.
- فولاد کورهای: این قسمت در داخل لایه داخلی قرار دارد و به عنوان عامل تقویت کننده عمل میکند.
- روکش بالایی: این روکش برای جلوگیری از فرسایش و خرابی در نتیجه اصطکاک با پرهها و دیگر قطعات مصرفی استفاده میشود. تمامی این عناصر با هم ترکیب شدهاند تا یک وی بلت( v-belt) قوی و پایدار باشد که میتواند بهطور مداوم انرژی الکتریکی و مکانیکی را به اجزای خودرو انتقال دهد.
مواد سازنده تسمه دینام
- کاواچ(Chloroprene Rubber): کاواچ یک نوع الاستومر مصنوعی است که از واکنش پلیمریزاسیون کلروپرن با استفاده از پلیمریزاسیون امولسیونی ساخته میشود. این ماده بسیار پایدار و انعطافپذیر است و مقاومت خوبی در برابر شرایط آب و هوایی، روغن، سوخت و احتراق دارد. این ماده از برتریهای مهم تسمه پروانه برخوردار است.
- نئوپرن(Chloroprene Rubber): نئوپرن یکی دیگر از نوعی الاستومر مصنوعی است که از کلروپرن ساخته میشود. این ماده در برابر روغنها، حرارت، خوردگی و زنگ زدگی مقاومت بسیار خوبی دارد.
- EPDM (Ethylene Propylene Diene Monomer):EPDM یک نوع پلیمر مصنوعی است که از اتیلن، پروپیلن و دینومر های دیافریک تشکیل شده است. این ماده در برابر شرایط آب و هوایی و خوردگی مقاومت بسیار خوبی دارد و همچنین مقاومت حرارتی بالایی دارد. با توجه به مواد سازنده نوار پروانه، میتوان گفت که از موادی ساخته شدهاند که دارای مقاومت و پایداری بالایی هستند و در شرایط مختلف میتوانند به خوبی عمل کنند.
الیاف تسمه دینام
الیاف مورد استفاده در تسمه دینام باید دارای مشخصات و ویژگیهای خاصی باشند تا بتوانند نیازهای مختلفی از جمله مقاومت بالا، انعطاف پذیری، پایداری در برابر خوردگی و حرارت، پایداری در برابر تنش، کاهش انعکاس نور و … را برآورده کنند. در ادامه به برخی از انواع الیاف مورد استفاده در نوار وی بلت پرداخته شده است:
- الیاف پلی استر: الیاف پلی استر برای ساخت تسمه دینام استفاده میشوند. این الیاف دارای استحکام بسیار بالا در برابر پارگی و کشش و همچنین مقاومت بسیار خوبی در برابر خوردگی و حرارت هستند.
- الیاف پلیآمید: الیاف پلیآمید نیز میتوانند برای ساخت استفاده شوند. این الیاف دارای مقاومت بالا در برابر کشش و پارگی هستند و همچنین مقاومت خوبی در برابر حرارت دارند.
- الیاف گلس: الیاف گلس نیز در ساخت نوار پروانه مورد استفاده قرار میگیرند. این الیاف دارای استحکام بالا در برابر پارگی و کشش، مقاومت در برابر خوردگی و حرارت بالا و پایداری در برابر تنش هستند.
- الیاف آرامید: الیاف آرامید نیز در ساخت مورد استفاده قرار میگیرند. این الیاف دارای استحکام بسیار بالا در برابر کشش و پارگی، مقاومت در برابر حرارت و خوردگی بالا و پایداری در برابر تنش هستند. به طور کلی، استفاده از الیاف با مشخصات مناسب در ساخت وی بلت، به افزایش مقاومت و پایداری کمک میکند
پوشش تسمه پروانه
پوشش تسمه دینام نیز برای افزایش عمر مفید و بهبود کارایی بسیار مهم است. سطح پوشش باید دارای خصوصیاتی مانند مقاومت در برابر سایش، پایداری در برابر حرارت، مقاومت در برابر خوردگی، عدم خوردگی به طبیعتاً، و همچنین توانایی انتقال حرارت و جریان هوا از داخل به بیرون باشد. موادی که در پوشش استفاده میشوند، شامل لایههایی از موادی مانند لاستیک، نئوپرن، پلییورتان، پلیوینیل کلراید (PVC) و … هستند. این مواد باید دارای استحکام و پایداری مناسب در برابر تنش، پارگی، خوردگی و حرارت باشند و همچنین باید بتوانند خواص مورد نیاز را برای تسمه پروانه فراهم کنند.
به عنوان مثال، لایه پوشش از نئوپرن میتواند به دلیل مقاومت بالا در برابر حرارت و خوردگی، و پایداری در برابر UV، بهبود قابل توجهی در کارایی ایجاد کند. با توجه به اهمیت پوشش وی بلت، تولید کنندگان از طریق انتخاب مواد پوشش، تلاش میکنند تا کارایی و ماندگاری را به حداکثر برسانند.
اتصالات تسمه پروانه
اتصالات نقش بسیار مهمی در عملکرد وی بلت ایفا میکنند و از این جهت لازم است که این اتصالات به درستی انجام شوند. اغلب اتصالات با استفاده از اجزایی مانند پیچ و مهره، اتصالات بلت، اتصالات قفلی و مته پیچی صورت میگیرد.
این نوع اتصالات بیشترین استفاده را در تسمه پروانه دارند. در این نوع اتصالات، پیچ و مهره برای اتصال دو قطعه وی بلت به یکدیگر استفاده میشود. پیچ و مهره باید با فشار و همچنین با استفاده از یک مواد محافظ برای جلوگیری از گالهای مستقیم بین تسمهها نصب شوند.
- اتصالات بلت: اتصالات بلت در مواردی که نیاز به اتصالات سریع و آسان باشد استفاده میشوند. در این نوع اتصالات، دو بلت برای اتصال دو قطعه به یکدیگر استفاده میشود. این نوع اتصالات برای تعویض تسمه دینام بسیار آسان هستند.
- اتصالات قفلی: این نوع اتصالات برای اتصال دو قطعه به یکدیگر در محیطهای با شرایط آب و هوایی و نیز در مواقعی که نیاز به اتصالات با ظاهر زیبا و بدون پیچ و مهره میباشد، استفاده میشوند. در این نوع اتصالات، قفلی برای اتصال دو قطعه دینام به یکدیگر استفاده میشود.
- مته پیچی: مته پیچی برای اتصال دو قطعه به یکدیگر استفاده میشود.
عملکرد تسمه دینام
تسمه دینام در خودرو برای انتقال قدرت از موتور به قطعات دیگر خودرو مانند ژنراتور، پمپ آب، کمپرسور هوا و سایر موارد استفاده میشود. عملکرد تسمه دینام بسیار مهم است زیرا اگر به درستی کار نکند، میتواند باعث عیوب جدی در خودرو شود. تسمه پروانه در حالت کاری به دوران موتور خودرو متصل است و به عنوان یک رابط بین موتور و قطعات دیگر خودرو عمل میکند.
با چرخیدن موتور، نوار پروانه هم به همراه آن چرخش پیدا میکند و قدرت موتور از طریق تسمه به قطعات دیگر خودرو منتقل میشود. در صورتی که وی بلت باید تعویض شود، عیب آن میتواند باعث قطعی جریان برق، بیتوجهی به ترموستات، سر و صدا و توزیع نامتناسب دما شود. بنابراین، تعویض منظم تسمه پروانه میتواند به بهبود عملکرد خودرو کمک کند و برای پیشگیری از عیوب جدی ناشی از خرابی تسمه، باید همیشه بررسی و تعویض منظم آن را انجام داد.
نحوه کارکرد تسمه دینام
تسمه دینام با اتصال به چرخش موتور، در طول زمان حرکت خود، قدرت و انرژی را به قطعات دیگر خودرو منتقل میکند. این نوار از جنس ارتیلن یا پلیوینیل کلراید (PVC) بوده و دارای شکلی مستطیلی و نواری است. یکی از اجزای مهم سیستم شارژ خودرو است و برای ایجاد جریان الکتریکی برای شارژ باتری و نیز تأمین برق برای قطعات دیگر خودرو مانند پمپ آب، چراغها، تهویه مطبوع و سیستم رادیو و تلویزیون استفاده میشود. نوار پروانه در هنگام چرخش موتور به صورت پیوسته، توربین دینام را در حرکت قرار داده و این باعث تولید برق می شود.
قیمت تسمه دینام
قیمت تسمه دینام به علت تفاوت در جنس و کیفیت مواد استفاده شده، سایز و نوع خودرو، تولید کننده و فروشنده، میتواند متفاوت باشد. برای مثال، نوار پروانه اصلی خودروهای سنگین و کامیونها با توجه به ابعاد بزرگتر آنها، قیمت بالاتری نسبت به خودروهای کوچکتر دارند. همچنین، نوار وی بلت اورجینال برند خودروهای معتبر، نسبت به محصولات مشابه تولید شده توسط شرکتهای دیگر، قیمت بیشتری دارد.
به طور کلی، قیمت برای خودروهای معمولی بین ۲۰ تا ۵۰ دلار و برای خودروهای سنگین و کامیونها ممکن است به بیش از ۲۰۰ دلار برسد. همچنین، تسمههای اورجینال برند خودروها نسبت به تسمههای تولید شده توسط شرکتهای دیگر، بیشترین قیمت را دارند.